Inspirerende succesverhalen: Ingvar Kamprad (IKEA)

Ingvar Kamprad, oprichter van 's werelds grootste meubelketen IKEA, begon al op erg jonge leeftijd met ondernemen. Hij was amper vijf jaar toen hij met hulp van zijn tante honderd luciferdoosjes in bulk aankocht om ze vervolgens per doosje te verkopen. Zo leerde hij de ondernemersvaardigheden vanuit de praktijk. Zijn gebrek aan een universitair diploma compenseerde hij met zijn enthousiasme.

Al dertig jaar doe ik onderzoek naar de eigenschappen van topondernemers en de dynamieken van succesvolle bedrijven. Tijdens deze zoektocht ontdek ik soms epische verhalen van eenvoudige mensen die erin geslaagd zijn om vanuit het niets enorme successen te verwezenlijken. In de reeks Inspirerende succesverhalen belicht ik enkele van deze onwaarschijnlijke ondernemersverhalen die mij tot op de dag van vandaag blijven inspireren. Ik ben ervan overtuigd dat zij ook voor jou een bron van inspiratie en motivatie zullen betekenen.

Hoe de basis werd gelegd

Ingvar Kamprad werd geboren op 30 maart 1926 in een kleine familieboerderij in Smalandiya, een kleine provincie in het zuiden van Zweden. In die periode was Zweden nog grotendeels agrarisch en arm.

Hard werk, soberheid, doorzettingsvermogen en gelijkheid waren de waarden waarmee Kamprad opgroeide en die later de basis vormden van het IKEA-ethos.

Hij begon zijn ondernemerscarrière op zijn vijfde met het verkopen van lucifers aan zijn klasgenootjes. Kamprad vertelde er zelf het volgende over:

“Mijn tante hielp mij om de eerste honderd luciferdoosjes te kopen. Het hele lot was 88 øre waard. Ik verkocht ze door aan 2, 3 of zelfs 5 øre per doosje. Ik herinner me nog goed het gelukzalige gevoel toen ik voor de eerste keer winst maakte.”

Op tienjarige leeftijd doorkruiste Kamprad de buurt op de fiets van zijn moeder om kerstdecoratie, vis en potloden te verkopen. Het was voor Kamprad een echte school of life. Hij had geen ondernemersopleiding gekregen of boeken gelezen. In plaats daarvan leerde hij door ervaring.

Het gelddoosje van de jonge Ingvar Kamprad. Hierin bewaarde hij het geld dat hij verdiende met de verkoop van vis aan nabijgelegen boerderijen.

Foto: © Inter IKEA Systems B.V.

Oprichting van IKEA

Terwijl zijn leeftijdsgenoten hun tijd verdeden op voetbalvelden of de bloemen gingen buitenzetten, dacht Kamprad na hoe hij zijn business kon uitbreiden.

Toen hij 17 jaar was, kreeg hij geld van zijn vader waarmee hij, aangevuld met zijn spaargeld, IKEA oprichtte. De naam is afgeleid van de initialen van Kamprad (I.K.) gecombineerd met de eerste letters van Elmtaryd en Agunnaryd, de boerderij en het dorp waar hij opgroeide.

In de begindagen was IKEA een postorderbedrijf zonder fysieke winkels. Kamprad verkocht allerlei zaken, van portemonnees en fotokaders tot horloges, juwelen en nylonkousen. De vraag naar pennen, die toen een nieuwigheid waren in de Zweedse markt, was echter het grootst. Kamprad bestelde 500 pennen uit Parijs en nam hiervoor een lening van 500 Zweedse kronen. Volgens Kamprad was dit de eerste en laatste lening die hij ooit aanging.

Waarom meubels?

Meubels, die IKEA in een latere fase succesvol hebben gemaakt, werden pas in 1948 toegevoegd aan het gamma.

Kamprad: “Guimars Fabriker, die toen mijn grootste concurrent was, verkocht al langer meubels. Toen ik hun advertentie zag in een landelijke krant, besloot ik om ook in deze business te stappen. Uiteindelijk bleek de verkoop van meubels, waarmee ik toevallig startte om een concurrent af te troeven, mijn grootste doorbraak.”

Eerst ging Kamprad op zoek naar lokale meubelmakers die bereid waren om goedkope meubels te maken voor IKEA. Zo breidde hij zijn aanbod uit met een koffietafel en een stoel. Hij richtte zich op klanten met een gemiddeld tot laag inkomen. Het was toen dat hij zijn beroemde formule uitvond: “Het is beter om 600 stoelen te verkopen aan een lage prijs, dan 60 stoelen te verkopen aan een hoge prijs.”

Duidelijke strategie: lage prijzen

Kamprad wou degelijke en mooie meubels bereikbaar maken voor alle mensen. In 1953 opende IKEA zijn eerste showroom tijdens een prijzenoorlog met één van zijn concurrenten. Hij zag dit als noodzakelijk om de mensen te overtuigen van de kwaliteit van de producten terwijl de prijzen bleven dalen.

Kamprad ging op zoek naar manieren om zijn meubels nog goedkoper te maken. Zo kocht hij begin jaren vijftig een kleine oude fabriek waardoor hij zijn producten in eigen beheer nog goedkoper kon maken.

Rond 1955 was de Zweedse Federatie van de Hout- en Meubelindustrie zo ontstemd over de lage prijzen van IKEA dat ze de belangrijkste houtbedrijven overhaalde om de samenwerking met IKEA stop te zetten. Zo’n boycot zou de meeste ondernemers ten gronde hebben gericht, maar niet zo bij Kamprad.

De nieuwe uitdaging bracht een oplossing voort die de verdere ontwikkeling van IKEA heeft bepaald. Hij knoopte contacten aan met Poolse leveranciers van meubelcomponenten. Zo legde Kamprad de toekomstige strategie voor het bedrijf: meubelcomponenten aankopen in landen waar ze goedkoper zijn.

Continu optimaliseren

In 1965 opende de tot dan toe grootste IKEA-winkel nabij Stockholm. Hier werd voor de eerst keer het cash & carry concept toegepast waarbij klanten cash betaalden en hun aangekochte goederen vervolgens zelf meenamen.

Tegelijkertijd introduceerde IKEA het flat pack-concept, waardoor meubels makkelijk en goedkoop te vervoeren waren en klanten de meubels zelf moesten samenbouwen.

Kamprad merkte dat mensen het leuk vonden om kasten en andere meubels zelf samen te stellen, zeker als de opbouw zo eenvoudig was dankzij de duidelijke montage-instructies.

Met het opkomen van de personenwagen, realiseerde Kamprad dat mensen ook bereid waren om op verdere plaatsen te winkelen. Om klanten aan te trekken, begon IKEA met de verkoop van autodakdragers aan bodemprijzen. Mede hierdoor wist de onderneming haar omzet dat jaar te verdubbelen.

In 1965 werd nabij Stockholm de tot dan toe grootst IKEA-winkel geopend.

Al snel bleek de voorraad in de winkelrekken, zelfs in zo’n grote winkel, onvoldoende. Kamprad anticipeerde en opende een self-service magazijn voor klanten. Vandaag is elke IKEA-vestiging een soort van showroom waar alle mogelijke producten, van meubels tot kleine decoratie- en huishoudartikels, worden getoond in een realistische huiselijke setting. Zo krijgt de klant een goed beeld van hoe een specifieke meubel er zal uitzien in zijn interieur en kan hij het product ophalen in het self-service magazijn. Vervolgens vervoert hij zijn goederen zelf in comfortabele pakketten en stelt hij zijn nieuwe meubel samen met behulp van de duidelijke instructies.

Het is deze succesformule die het bedrijf jarenlang mooie winsten opleverde.

Succesvolle exportstrategie

Eens IKEA gelanceerd was in Zweden, richtte Kamprad zich op het buitenland. In 1963 opende hij de eerste vestiging buiten Zweden, in Oslo. Tien jaar later verscheen IKEA ook in het Zwitserse straatbeeld en later ook in Oostenrijk, Nederland, Frankrijk en De Verenigde Staten. Vandaag beheert de groep 340 winkels in 40 landen.

In 2000 startte IKEA met e-shopping in Zweden en Denemarken en de jaren nadien volgden ook de IKEA-winkels in andere landen.

Opvallende anekdotes over Kamprad

Kamprad wordt gezien als één van de spilfiguren van de Zweedse economie en werd hiervoor gehonoreerd met verschillende eretitels en medailles. Zo ontving hij in 2004 de H.M. King’s Medal uit de handen van Koning Carl XVI Gustaf. Daarnaast werd hij opgenomen tot the Royal Order of Vasa en ontving hij de gouden medaille van de Zweedse Engineering Academie. De Zweedse Kamer van koophandel gaf hem een lifetime achievement award. Hij kreeg ook een aantal eredoctoraten.

Ondanks het grote succes is Ingvar Kamprad altijd trouw gebleven aan zijn roots. Er bestaan heel wat anekdotes over zijn sobere levensstijl. Zo zou de miljardair enkel in economy class gevlogen hebben en verbleef hij standaard in goedkope hotels. De inhoud van de minibar verving hij steevast door flesjes die hij in de supermarkt kocht. Hij verklapte ook ooit eens dat hij alleen maar tweedehands kleren droeg. Ook zijn personeel, dat hij benoemde als ‘co-workers’, moedigde hij aan om zich informeel te kleden. Daarnaast reed hij in een oude Volvo.

Kamprad’s zonen uit zijn tweede huwelijk, Peter, Jonas en Matthias, traden in de loop der jaren in zijn voetsporen.

Eind 2014 werd het netto vermogen van Invar Kamprad geschat op 3,8 miljard euro. De oprichter van IKEA overleed op 27 januari 2018, hij werd 91 jaar.

Succesfactoren van IKEA

In 2004 becijferde The Guardian dat 10% van de toenmalige Europeanen verwekt zouden zijn in een IKEA-bed. Geen idee of dit klopt, maar de bewering is wel een goede indicatie van het succes van IKEA. Dat succes kwam er niet toevallig, het is te danken aan een aantal belangrijke factoren:

1. HARD WERKEN

Opgegroeid op een kleine familieboerderij, zat hard werken in het DNA van Kamprad. Hij was dag en nacht bezig met de uitbouw van zijn onderneming.

Volgens Kamprad zou iedereen zijn leven moeten opsplitsen in eenheden van tien minuten en zo weinig mogelijk eenheden opofferen aan nutteloze activiteiten.

2. DOORZETTINGSVERMOGEN

De grootmoeder van Kamprad, die het bedrijf van zijn grootvader redde van het faillissement, leerde hem al op jonge leeftijd om moeilijkheden te overwinnen met wilskracht en doorzettingsvermogen. Deze levensles hielp hem toen hij door de belangrijkste binnenlandse houtleveranciers geboycot werd. Vastberaden om te slagen zocht en vond hij een oplossing om zijn business succesvol te maken.

Zijn vastberadenheid kwam voort uit zijn enthousiasme. Kamprad verwoordde het ooit zelf als volgt: “Als je werkt en geen grenzeloos enthousiasme voelt, bedenk dan dat je minstens een derde van je leven hebt verspeelt.”

3. BLIJVEN VERNIEUWEN

Kamprad zijn zin voor vernieuwing bracht hem tot het succesvolle concept dat IKEA vandaag nog steeds hanteert. Hij hield zijn ogen en oren open voor wat er leefde bij klanten, concurrenten en in de wereld en gebruikte deze informatie om zijn onderneming bij te sturen. Zo speelde hij erg slim in op de noden van mensen in een veranderende wereld.

4. KOSTENEFFICIËNTIE

De self-service en DIY-aanpak voor het verkopen van meubels is één van de succesfactoren van IKEA om kosten te besparen en de winstmarges te vergroten. Daarnaast is Kamprad altijd op zoek gegaan naar manieren om goedkoper te produceren en de efficiëntie van bedrijfsprocessen te verhogen.

Conclusie

Ingvar Kamprad ontwikkelde een simpel idee tot een succesvolle multinational. Net zoals bij alle andere succesvolle ondernemers hebben doorzettingsvermogen en hard werk de doorslag gegeven. Het is het bewijs dat iedereen succesvol kan worden, zolang je de juiste dingen op de juiste manier doet.